Brussels Declaration on Open Access

Op 22 oktober 2012 organiseerde EWI in samenwerking met de federale overheid (BELSPO – federaal wetenschapsbeleid), de Franstalige gemeenschap (DGENORS), de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (KVAB) en het initiatief OpenAccessBelgium een studiedag onder de noemer “Open Access to Excellence in Research” en bood een overzicht van wat er in België leeft rond Open Acces. 

Op deze boeiende dag vond ook de ondertekening plaats van de Brussels Declaration on Open Acces (voor Belgisch wetenschappelijk onderzoek gefinancierd met publieke middelen) door (vertegenwoordigers van) Minister Lieten voor de Vlaamse overheid, Minister Paul Magnette voor de federale overheid en Minister Jean-Marc Nollet voor de Federatie Wallonië-Brussel. 

Met de ondertekening van de ‘Berlin Declaration on Open Access’ in 2007 engageerden 18 Belgische onderzoeksinstellingen en onderzoeksfondsen zich al om de verspreiding van wetenschappelijk onderzoek in Open Access te ondersteunen. Met de Brussels Declaration in 2012 wordt dus bevestigd dat Open Access de standaard moet zijn bij de verspreiding van Belgisch onderzoek. Alle partijen verbinden zich er bovendien toe om het voortouw te nemen om dit ook Europees en wereldwijd gerealiseerd te zien. 

Wat is Open Access?

Open Access is hét alternatief voor de traditionele manieren van publiceren, die niet altijd meer voldoen aan de wensen van belanghebbenden. Kosteloze online toegang tot wetenschappelijke publicaties blijkt immers de meest efficiënte manier te zijn om consultatie en gebruik van publiek gefinancierd wetenschappelijk onderzoek te verzekeren. Onderzoek beschikbaar in Open Access blijkt internationaal een grotere zichtbaarheid te hebben, wat voordelig is voor zowel individuele auteurs als voor onderzoeksinstellingen en onderzoeksfondsen.

Open Access Green, Open Access Gold, Open Data?...

Open Acces kan verkregen worden op twee manieren, die elkaar niet noodzakelijk uitsluiten, en die elk hun eigen verdiensten hebben. Wetenschappers kunnen de resultaten van onderzoek deponeren in een digitaal open access archief, wat in het jargon een “repository” wordt genoemd. Dit wordt aangeduid als “Green Open Access”. Een tweede mogelijkheid is het publiceren in speciale Open Access tijdschriften, het zogenaamde “Gold Open Access”. Daarnaast bestaat er ook Open Access to Data. Dat is een concept dat nog verder gaat, en waarbij niet alleen het wetenschappelijke artikel of de publicatie “open” zijn, maar ook de bijhorende onderzoeksdata. 

De toekomst?

Open Access is inmiddels wereldwijd een hot topic geworden en een principe dat zowel door de brede onderzoeksgemeenschap (o.a. door diverse Nobelprijswinnaars en wetenschappelijke instellingen zoals het CERN) als door diverse politieke actoren (zoals de Europese Commissie) wordt ondersteund. Met dit initiatief willen we aantonen dat België, door een proactief beleid te voeren rond Open Access een voortrekkersrol kan spelen op dit domein, en zo zijn status van innovatief kenniscentrum kan bevestigen.